Vào năm 2020, một báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới đã xác nhận rằng các giám đốc điều hành cấp cao trên toàn thế giới xem “tư duy và phân tích phản biện” là nhóm kỹ năng có khả năng tăng quan trọng nhất từ nay đến năm 2025. Một cuộc khảo sát năm 2020 do Dale Carnegie Training thực hiện trên 20 quốc gia và các vùng lãnh thổ cũng xác nhận rằng tư duy phản biện là một trong những kỹ năng hàng đầu cần thiết để thành công trong môi trường làm việc phức tạp ngày càng phụ thuộc vào trí tuệ nhân tạo (AI). Nói cách khác, tư duy phản biện gắn liền với làm việc nhóm như một kỹ năng thiết yếu, chỉ sau kỹ năng giao tiếp và khả năng sáng tạo. Nếu không có tư duy phản biện, tốc độ đổi mới và việc giảm thiểu chi phí thất bại trong quá trình thực hiện sẽ có nguy cơ xảy ra.
Tư duy phản biện là gì?
Foundation for Critical Thinking mô tả nó là tư duy “tự định hướng, tự kỷ luật” cố gắng lập luận ở khả năng cao nhất theo cách công bằng. Tất nhiên, tất cả con người đều suy nghĩ, nhưng ít người tập trung một cách có ý thức vào quá trình suy nghĩ. Áp lực thời gian, điều kiện xã hội, quá tự tin, mất tập trung, suy nghĩ khép kín và sợ sai có thể chống lại việc rèn luyện tư duy phản biện nhất quán. Kết quả là, tư duy thường dễ bị ngộ nhận, thiên vị, định kiến và bóp méo.
Từ góc độ cá nhân, chất lượng suy nghĩ của một người ảnh hưởng đến chất lượng của các quyết định và cuộc sống của họ. Trong kinh doanh, những thất bại về tư duy phản biện cũng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng dẫn đến nhiều sai lầm.
Sai lầm trong việc xác định nguyên nhân và kết quả hoặc xác định nguyên nhân của vấn đề trước khi chuyển sang giải pháp: Một ví dụ về sai sót này xuất phát từ thảm họa khét tiếng Boeing 737 Max. Các cuộc điều tra ban đầu về sự cố bi thảm đầu tiên vào tháng 10/2018 đã cho rằng vụ tai nạn xảy ra là do một cảm biến bị trục trặc chứ không phải do lỗi của hệ thống phần mềm mới – chính hệ thống đã gây ra sự cố thứ hai chỉ vài tháng sau đó.
Nghiên cứu cho thấy rằng hơn bốn trong số 10 công ty khởi nghiệp không thành công vì họ đang cố gắng giải quyết một nhu cầu không tồn tại, cho thấy rằng họ đã không có khả năng kiểm tra mức độ thành công của các dự án & nhu cầu sử dụng sản phẩm – dịch vụ của công ty.
Thách thức luôn là khả năng tư duy phản biện, một khả năng luôn bị thiếu hụt. Vậy, những nhà lãnh đạo muốn khuyến khích tư duy phản biện có thể bắt đầu từ đâu? Thứ nhất, họ có thể tạo ra một bầu không khí an toàn về tâm lý, nơi mọi người cảm thấy an toàn để thừa nhận sai lầm, đánh giá lại kết luận và khám phá những khác biệt về quan điểm với sự tôn trọng. Thứ hai, các nhà lãnh đạo có thể khuyến khích tập thể nhân viên nói lên suy nghĩ, tầm nhìn cá nhân về sự kiện, dịch vụ hoặc phương hướng giải quyết vấn đề còn tồn đọng trong tổ chức.
5 BƯỚC CỦA TƯ DUY PHẢN BIỆN
1. Xác định vấn đề
Bước đầu tiên này yêu cầu làm rõ vấn đề bằng cách hình dung kết quả lý tưởng và sau đó thu thập thông tin để xác định nguyên nhân gốc rễ của khoảng cách giữa tình huống hiện tại và lý tưởng.
2. Suy nghĩ sáng tạo
Tiếp theo, tạm dừng phán xét để tập trung hoàn toàn vào việc tạo ra các ý tưởng thay vì đánh giá chúng và xác định hoặc phát minh ra các giải pháp khả thi cho nguyên nhân gốc rễ.
3. Phân tích logic
Bước này bao gồm việc nhận biết và kiểm tra các giả định chính, kiểm soát các thành kiến và đảm bảo các kết luận không được rút ra từ những niềm tin hoặc quan sát nhầm lẫn.
4. Ra quyết định
Khi bạn đã giải thích rõ ràng vấn đề, vạch ra các giải pháp khả thi và xác định logic cơ bản là đúng đắn, hãy quyết định phương pháp và tiêu chí để xác định con đường tốt nhất về phía trước. Nếu một nhóm tham gia, hãy làm việc theo hướng đồng thuận và tận dụng tối đa kiến thức và kinh nghiệm tập thể của bạn để đánh giá rủi ro và khả năng thành công của giải pháp.
5. Phối hợp và Thực hiện
Khi giải pháp liên quan đến những người khác – như thường lệ – hãy đặt ra các mốc thời gian; làm rõ các vai trò; thiết lập kỳ vọng; và làm theo lời khuyên hiền triết của Dale Carnegie, vẫn còn phù hợp trong nhiều thập kỷ sau khi ông đưa ra: “Khi đã đưa ra quyết định một cách cẩn thận, hãy hành động! Hãy bận rộn thực hiện quyết định của mình và gạt bỏ mọi lo lắng về kết quả. ”
TƯ DUY PHẢN BIỆN – MỘT KHOẢN ĐẦU TƯ ĐÁNG GIÁ
Mặc dù không ai là người hoàn hảo nhưng chỉ cần cam kết thực hành tư duy phản biện đều đặn sẽ mang lại những lợi thế quý giá. Kỹ năng tư duy phản biện mạnh mẽ cho phép các cá nhân hiểu rõ hơn về bản thân và ý kiến riêng của họ, tận hưởng các mối quan hệ bền chặt hơn với những người khác và trở thành những công dân tốt hơn. Tư duy phản biện cũng giúp mọi người nhận ra và tránh những giải thích quá đơn giản về các vấn đề phức tạp và khuyến khích việc xem xét và đánh giá một cách tôn trọng các quan điểm khác nhau. Tư duy phản biện là một công cụ giúp mọi người trở nên chủ động khi đối mặt với các vấn đề, dù là trong cuộc sống cá nhân hay sự nghiệp.
